Czerniak skóry należy do grupy nowotworów złośliwych. Przyczyny jego rozwoju nie zostały do końca poznane, ale dużą rolę odgrywają predyspozycje genetyczne oraz czynniki środowiskowe. I chociaż jest to bardzo poważna choroba, można zminimalizować ryzyko jej powstania. Dowiedz się, w jaki sposób.

Statystyki są nieubłagane – każdego roku w Polsce odnotowuje się średnio 50 tys. przypadków czerniaka. Wspominam o tym nie po to, żeby wzbudzić Twój strach, a jedynie przestrzec przed nierozważnym korzystaniem ze słońca. Zażywanie „kąpieli słonecznych” bez jakiejkolwiek ochrony jest jednym z głównych czynników ryzyka.

Czerniak skóry – co to?

Czerniak to nowotwór, który wywodzi się z komórek barwnikowych. Chociaż jego najczęstszą lokalizacją jest skóra, niekiedy rozwija się w obrębie błon śluzowych czy nawet gałki ocznej.

Wyróżnia się następujące rodzaje czerniaków:

szerzący się powierzchownie – stanowi ok. 60-70% przypadków; rozwija się przede wszystkim z nieregularnych (dysplastycznych) znamion barwnikowych;
guzkowy – stanowi ok. 10-30% przypadków; ma charakter ciężki;
z plamy soczewicowatej – występuje dość rzadko (5-15% przypadków); najczęściej dotyka osób starszych i ma związek z wieloletnią ekspozycją na słońce;
akralny – występuje na podeszwach stóp i na dłoniach;
podpaznokciowy – rozwija się pod paznokciami.

Skąd się bierze czerniak skóry?

Przyczyny czerniaka skóry nie zostały do końca wyjaśnione. Można jednak wskazać kilka czynników, których występowanie zwiększa ryzyko zachorowania. Zalicza się do nich między innymi:

predyspozycje genetyczne – np. występowanie przypadków czerniaka w rodzinie;
jasna skóra, jasne lub rude włosy, obecność piegów;
skłonność do oparzeń słonecznych;
nadmierna ekspozycja na działanie promieniowania słonecznego;
liczne znamiona barwnikowe;
znamiona zmieniające wygląd, znamiona atypowe.

Czerniak skóry – jak go rozpoznać?

Czy wiesz, że aż 60% przypadków czerniaka rozwija się w skórze niezmienionej? Warto jednak systematycznie przyglądać się znamionom – jakakolwiek zmiana ich wyglądu powinna być powodem niezwłocznej konsultacji z dermatologiem.

Niepokojąco wyglądające znamiona charakteryzują się:

wielkością przekraczającą 6 mm,
nieregularnym kształtem,
nierównomiernym rozkładem barw,
nierównymi brzegami,
zmianami w grubości i powierzchni.

Wczesna postać czerniaka skóry to przede wszystkim zmiany asymetryczne i płaskie. Natomiast w postaci zaawansowanej dochodzi do ich uwypuklenia ponad poziom zdrowej skóry.

Jak zapobiegać czerniakowi skóry?

Czy wiesz, że zwykły pieprzyk potrzebuje zaledwie kilku miesięcy, aby przemienić się w czerniaka? Tak pesymistyczny scenariusz wcale nie musi się zrealizować – wystarczy, że podejmiesz działania w ramach profilaktyki. Co możesz zrobić?

Unikaj bezpośredniej ekspozycji na słońce

Nie chodzi o to, aby słoneczne dni przesiedzieć w mieszkaniu. Wystarczy, że będziesz unikać kontaktu ze słońcem w tzw. godzinach szczytu. Jeśli to możliwe, nie wychodź na zewnątrz w godzinach między 10:00 a 15:00 – właśnie wtedy promieniowanie słoneczne jest najbardziej intensywne.

Jeżeli już musisz wyjść, pamiętaj o:

nakryciu głowy,
okularach przeciwsłonecznych,
poruszaniu się zacienionymi ścieżkami.

Stosuj ochronę przeciwsłoneczną

Stosowanie kremów z filtrem to nie fanaberia, a sposób na faktyczne zmniejszenie ryzyka zachorowania na czerniaka. Warto przy tym podkreślić, że powinno się je aplikować przez cały rok, a nie tylko w słoneczne dni. Dlaczego? Promieniowanie oddziałuje na Twoją skórę także wtedy, gdy tego nie czujesz. Co więcej, promienie UVA przebijają się zarówno przez szyby samochodowe, jak i ubranie.

Sprawdź też: Kremy z filtrem do twarzy – czy trzeba je stosować?

Pamiętaj! Chociaż producenci kosmetyków zapewniają wielogodzinną ochronę przed słońcem, aplikację warto powtarzać co 90 minut! Preparat należy nakładać częściej, jeśli silnie pocisz się lub korzystasz z kąpieli w akwenach.

Monitoruj swoje znamiona

Twoją skórę pokrywa wiele pieprzyków? Regularnie im się przyglądaj – szczególnie, jeśli należysz do grupy ryzyka. Im szybciej wykryjesz jakieś zmiany w ich wyglądzie, tym prędzej będzie można wdrożyć ewentualne leczenie (o ile zmiana okaże się być czerniakiem).

Podstawowym badaniem w kierunku czerniaka skóry jest badanie dermatoskopowe. Wykonywane za pomocą dermatoskopu, pozwala na ocenę prawidłowości zmian barwnikowych i odróżnienie ich od tych potencjalnie niebezpiecznych.

Badanie jest całkowicie bezbolesne i bezinwazyjne, dlatego najlepiej poddawać mu się systematycznie – nawet kilka razy do roku.

Pamiętaj! Jeśli zmiana wygląda podejrzanie, zwykle dermatolog podejmuje decyzję o jej usunięciu. Wycięcie jej z marginesem zdrowych tkanek jest jednym z najlepszych sposobów na uniknięcie postępu zmiany nowotworowej.